Preejakulat: co to jest i czy można przez niego zajść w ciążę?

Preejakulat, nazywany też płynem przedwytryskowym, to przezroczysta wydzielina pojawiająca się u mężczyzn podczas podniecenia seksualnego, zanim nastąpi wytrysk. To naturalny proces, którego rola polega na przygotowaniu układu rozrodczego do ejakulacji i ułatwieniu stosunku. Choć wygląda niepozornie, spełnia kilka ważnych zadań, wpływających na komfort i płodność.

Wiele osób pyta o jego skład, działanie i wpływ na ryzyko ciąży oraz zakażeń przenoszonych drogą płciową. Preejakulat różni się od nasienia, ale nie jest obojętny. Jego obecność ma znaczenie, zwłaszcza przy antykoncepcji i dbaniu o zdrowie seksualne. W kolejnych częściach wyjaśniamy najważniejsze kwestie i prostujemy najczęstsze mity.

Preejakulat – co to jest?

Preejakulat to płyn, który wydobywa się z penisa podczas pobudzenia seksualnego. Jest przezroczysty i lepki. Powstaje w gruczołach opuszkowo-cewkowych (Cowpera) oraz gruczołach cewkowych. To normalna reakcja organizmu i nie świadczy o chorobie. Ilość preejakulatu jest bardzo indywidualna – u jednych mężczyzn może nie pojawiać się wcale, u innych sięgać nawet ponad 5 ml.

Preejakulat ma zasadowy odczyn. Składa się głównie ze śluzu, wody i enzymów, które razem tworzą lepsze warunki dla plemników. Wydziela się w czasie podniecenia, zanim dojdzie do wytrysku. Nie da się nad nim panować ani przewidzieć, kiedy i ile go będzie.

Jak wygląda preejakulat i kiedy się pojawia?

Najczęściej jest przezroczysty, bezbarwny i lepki. Może pojawiać się na czubku penisa w każdym momencie podniecenia: podczas gry wstępnej, masturbacji czy stosunku. Wygląda inaczej niż nasienie, które jest białe i bardziej mętne. Ilość bywa różna: od kilku kropel do porcji wielkości łyżeczki. To cecha osobista zależna od pracy gruczołów.

Pojawienie się preejakulatu nie zależy od woli mężczyzny. Występuje w fazie pobudzenia, zanim nastąpi orgazm i wytrysk. Czasem może być tak mało widoczny, że łatwo go przeoczyć albo zostaje rozcieńczony przez naturalne nawilżenie pochwy. U niektórych większe podniecenie i dłuższa gra wstępna wiążą się z większą ilością wydzieliny.

Jak powstaje preejakulat i jaka jest jego funkcja?

Płyn wytwarzają gruczoły opuszkowo-cewkowe i cewkowe, które uchodzą do cewki moczowej. Mają wielkość zbliżoną do grochu i są połączone z cewką drobnymi przewodami. W reakcji na pobudzenie seksualne uwalniają zasadowy śluz.

Najważniejsze zadania preejakulatu:

• nawilża cewkę i napletek, co zmniejsza tarcie i ułatwia penetrację,
• zobojętnia kwaśne resztki moczu w cewce, tworząc lepsze warunki dla plemników (pH ok. 7,2-8,0),
• pomaga „przepłukać” cewkę z resztek moczu i drobnych zanieczyszczeń, co sprzyja prawidłowemu przebiegowi wytrysku.

Czy preejakulat zawiera plemniki?

To pytanie budziło wiele dyskusji. Przez lata sądzono, że preejakulat nie zawiera plemników albo zawiera ich tak mało i o tak słabej ruchliwości, że nie dojdzie do zapłodnienia. Badania opublikowane po 2010 roku pokazały jednak, że preejakulat może zawierać żywe i ruchliwe plemniki.

W badaniach z 2010 i 2011 roku, choć prowadzonych na małych grupach, u części mężczyzn wykryto w preejakulacie plemniki zdolne do zapłodnienia. Nie da się z góry powiedzieć, czy w danym przypadku preejakulat będzie je zawierał. Zależy to m.in. od wcześniejszej aktywności seksualnej i tego, czy w cewce mogły zostać resztki nasienia. Taki napływ plemników do preejakulatu nazywa się „zanieczyszczeniem krzyżowym”, bo oba płyny przechodzą tą samą drogą – przez cewkę moczową.

Szansa na zapłodnienie przez preejakulat

Skoro preejakulat czasem zawiera żywe plemniki, istnieje ryzyko ciąży. Zwykle jest ono mniejsze niż przy wytrysku, ale wystarczy jeden zdrowy plemnik, by zapłodnić komórkę jajową. Opisane badania wykazały, że plemniki z preejakulatu mogą mieć prawidłową budowę i ruchliwość.

Ryzyko ciąży jest małe, ale realne, szczególnie w dni płodne i w okolicy owulacji. Plemniki mogą przeżyć w drogach rodnych kobiety do 5 dni. Nie ma sposobu, by mężczyzna ocenił, czy w jego preejakulacie są plemniki i czy są zdolne do zapłodnienia. Każdy kontakt preejakulatu z drogami rodnymi bez zabezpieczenia to ryzyko nieplanowanej ciąży.

Preejakulat a stosunek przerywany

Stosunek przerywany (coitus interruptus) polega na wycofaniu penisa z pochwy tuż przed wytryskiem. Mimo popularności, wiedza o preejakulacie pokazuje, że to bardzo ryzykowna metoda. Wiele par wybiera ją, nie zdając sobie sprawy z zagrożeń związanych z płynem przedwytryskowym.

Skuteczność tej metody jest niska, bo preejakulat pojawia się przed wytryskiem i może zawierać plemniki. Nawet jeśli mężczyzna kontroluje moment wytrysku, nie kontroluje wydzielania preejakulatu. Z tego powodu stosunek przerywany jest zawodny i niepolecany jako antykoncepcja.

Czy stosunek przerywany chroni przed ciążą?

Nie. W skali Pearla (ocena skuteczności antykoncepcji) stosunek przerywany ma wskaźnik 10-35, a czasem nawet 25-40. To znaczy, że od 10 do 40 na 100 kobiet używających tej metody przez rok zajdzie w ciążę. Dla porównania: prezerwatywy 3-7, a dwuskładnikowe tabletki hormonalne mniej niż 1 (przy prawidłowym stosowaniu).

Głównym powodem niskiej skuteczności jest obecność plemników w preejakulacie. Nawet mała ilość żywych plemników może doprowadzić do zapłodnienia, zwłaszcza w dni płodne. Dochodzi też czynnik ludzki – trudno idealnie wyczuć moment wycofania penisa, zwłaszcza przy silnych emocjach. Młodsi i mniej doświadczeni partnerzy popełniają więcej błędów, co zwiększa ryzyko ciąży.

Wady i zagrożenia stosunku przerywanego

Poza dużym ryzykiem ciąży, ta metoda ma inne minusy. Może pogarszać jakość życia seksualnego i zwiększać stres. Ciągła koncentracja na kontroli momentu wycofania rodzi napięcie, odbiera spontaniczność i zmniejsza przyjemność.

Długie stosowanie tej metody może sprzyjać problemom natury psychicznej u mężczyzn (np. nerwicy), a w przyszłości nawet zaburzeniom erekcji. Dodatkowo, stosunek przerywany nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, co jest szczególnie niebezpieczne przy kontaktach z nowymi partnerami.

Preejakulat a ryzyko chorób przenoszonych drogą płciową

Ryzyko STI (chorób przenoszonych drogą płciową) jest tak samo ważne jak ryzyko ciąży. To nieprawda, że preejakulat nie przenosi infekcji tylko dlatego, że nie jest pełnym nasieniem. Taki pogląd bywa groźny dla zdrowia.

Preejakulat to płyn ustrojowy i może zawierać drobnoustroje wywołujące choroby przenoszone drogą płciową. Stosunek przerywany, tak jak każdy seks bez zabezpieczenia, nie chroni przed zakażeniem. To ważny powód, by z niego nie korzystać jako „ochrony”, zwłaszcza poza stałym, monogamicznym związkiem.

Czy preejakulat może przenosić infekcje?

Tak. W preejakulacie mogą znajdować się bakterie, wirusy i inne patogeny. Wykazano, że może on zawierać limfocyty CD4 i makrofagi – komórki, które mogą przenosić wirusa HIV. Oznacza to, że kontakt z preejakulatem bez zabezpieczenia wiąże się z ryzykiem zakażenia HIV, który prowadzi do AIDS. W Polsce żyje około 20 tysięcy osób zakażonych HIV, a najczęściej dochodzi do tego przez ryzykowne zachowania seksualne.

Preejakulat może również przenosić inne infekcje, m.in. rzeżączkę, chlamydiozę, kiłę czy wirusa HPV. Wirusowe zapalenie wątroby typu B także może szerzyć się w ten sposób. Dlatego, aby zmniejszyć ryzyko ciąży i zakażeń, warto używać prezerwatywy od początku zbliżenia. Przy kontaktach z nowym partnerem, a także w stałym związku bez aktualnych badań, prezerwatywa jest konieczna niezależnie od rodzaju pieszczot. Testy w kierunku STI to ważny element dbania o zdrowie seksualne.

Co oznacza brak preejakulatu?

Ilość preejakulatu to sprawa osobista. Jedni wytwarzają go dużo, inni mało, a niektórzy wcale. To mieści się w normie i nie jest powodem do obaw. Brak preejakulatu nie oznacza choroby ani zaburzeń seksualnych.

Dla części par jego brak może być wygodny, bo eliminuje ryzyko zapłodnienia przez ten płyn. Jeśli jednak prowadzi to do suchości i dyskomfortu podczas seksu, można łatwo poprawić sytuację prostymi sposobami.

Czy brak preejakulatu to powód do niepokoju?

Nie. To nie jest objaw choroby i nie wymaga leczenia. Oznacza jedynie, że gruczoły opuszkowo-cewkowe i cewkowe nie wydzielają płynu – to normalny wariant pracy organizmu. Nie ma to związku z płodnością ani sprawnością seksualną.

Jeśli brakuje naturalnego nawilżenia, pomocne są lubrykanty dostępne na rynku. Preparaty na bazie wody lub silikonu są bezpieczne, nie uszkadzają prezerwatyw i poprawiają poślizg. Warto dobrać żel zgodny z używaną antykoncepcją (np. z prezerwatywą), by nie osłabić jej działania. Otwarte rozmowy o potrzebach i komforcie seksualnym pomagają budować satysfakcjonujące życie intymne – niezależnie od tego, czy preejakulat się pojawia, czy nie.

Najczęstsze pytania dotyczące preejakulatu

Wokół preejakulatu krąży wiele mitów, przez co pojawia się sporo pytań. Poniżej odpowiadamy na te najpopularniejsze, by dać jasne i pełne informacje.

Wiedza o tym, czym jest preejakulat, co robi i jakie wiąże się z nim ryzyko, pomaga podejmować mądre decyzje o antykoncepcji i ochronie przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Czy przez preejakulat można zajść w ciążę?

Tak. Ryzyko jest mniejsze niż przy wytrysku, ale nie zerowe. Badania potwierdziły, że preejakulat może zawierać żywe i ruchliwe plemniki zdolne do zapłodnienia. Wystarczy jeden plemnik. Preejakulat pojawia się przed wytryskiem i nie da się go świadomie kontrolować, dlatego każdy kontakt z drogami rodnymi bez zabezpieczenia niesie ryzyko.

Ryzyko rośnie w dni płodne. Plemniki mogą przeżyć w drogach rodnych do 5 dni. Z tego powodu stosunek przerywany to słaba metoda antykoncepcji. Najlepszym sposobem ograniczenia ryzyka jest używanie skutecznych metod, np. prezerwatywy, od początku zbliżenia.

Czym różni się preejakulat od nasienia?

Preejakulat i nasienie (ejakulat) to dwa różne płyny. Oba są wydzielane z penisa i mają związek z rozrodem, ale różnią się składem, miejscem powstawania i zadaniami.

Mimo różnic oba płyny mogą zawierać plemniki i przenosić patogeny. Z tego powodu warto używać zabezpieczeń podczas aktywności seksualnej.